Uzależnienie od gier komputerowych i Internetu

W maju 2013 r. w Warszawie odbyła się konferencja „Uzależnienie od komputera i Internetu – problemy diagnostyczne i terapeutyczne”. Konferencję skoncentrowano wokół problematyki dotyczącej neurobiologii uzależnień behawioralnych, uzależnienia od seksu w perspektywie terapeutycznej (diagnoza, fazy terapii itp.) oraz psychoterapii uzależnień od Internetu i zaburzeń współwystępujących. Przedstawiamy skrót z materiałów pokonferencyjnych oraz test.

Konferencję zorganizowała Fundacja „Zależni–Nie-Zależni”, przy finansowaniu ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych. Honorowy patronat nad Konferencją objął Wojewoda Mazowiecki – Jacek Kozłowski. W artykule wykorzystano materiały konferencyjne.

Objawy i skutki

Zagadnienie uzależnień od gier wideo i innych aspektów uzależnień od Internetu omówiła dr Hilarie Cash (współzałożycielka i dyrektorka pierwszego w USA stacjonarnego oddziału leczenia osób uzależnionych od komputera – reStart). Prelegentka wskazywała na najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju uzależnienia. Należą do nich negatywne relacje rodzinne (przemoc, zaniedbanie), niska samoocena, osamotnienie, brak odpowiedniej stymulacji (co wyraża się np. poprzez ciągłe nudzenie się), objawy depresyjne ze stanami lękowymi. Wśród czynników ryzyka wymienia się deficyty uwagi (ADD) oraz nadpobudliwość psychoruchową (ADHD). Świat gier i Internetu może być szczególnie atrakcyjny dla dzieci cierpiących na zespół Aspergera lub autyzm.

Nadmierne angażowanie się w cyberrzeczywistość może mieć wieloaspektowy, szkodliwy wpływ na rozwój dziecka. Wielogodzinne siedzenie przed monitorem utrudnia kształtowanie prawidłowych relacji interpersonalnych, opartych na wymianie emocjonalnej. Prowadzi do nieumiejętności skutecznego komunikowania potrzeb, uczuć i myśli – rozwiązywania sytuacji konfliktowych, co może przekładać się na cyberbullying. Młode osoby uzależnione od cyberrzeczywistości zwykle mają nikłe kompetencje z zakresu analizy intersubiektywnej i nikłe poczucie pewności siebie (poza cyberprzestrzenią). Przejawiają tylko krótkie okresy koncentracji, zaburzeniu ulegają wyobraźnia i kreatywność. Upośledzone zostają też wytrwałość i umiejętność odkładania gratyfikacji w czasie (co prawda gracze bywają „wytrwali”, ale jedynie tocząc rozgrywki w cyberświecie, gdzie mogą liczyć na natychmiastowe gratyfikacje). Dysfunkcje te sprawiają, że świetnie odnajdują się w świecie konsumpcji.

Ważne są też negatywne skutki dotyczące zdrowia fizycznego. Długotrwałe epizody grania prowadzą do kłopotów ze snem. Brak właściwego odpoczynku staje się źródłem stresu, prowadzi też do trudności w nauce. Zła postawa ciała może prowadzić do zwyrodnień i zaburzeń. Dzieci zwykle zatracają naturalną chęć do aktywności fizycznej. Dodatkowo gracze źle się odżywiają, często mają nadwagę lub niedowagę.

Nierzadko upośledzeniu ulega rozwój sfery psychoseksualnej. Następuje separacja seksu i uczuć. Oglądanie pornografii w dzieciństwie i późniejsze regularne z niej korzystanie może prowadzić do niepodejmowania aktywności seksualnej w realnym świecie (brak chęci i/lub kompetencji psychospołecznych).

Test

Poniżej przedstawiamy test do samodzielnej oceny dotyczący sygnałów i objawów uzależnienia od gier komputerowych, opracowany przez H. Cash i Kim McDaniel¹⁾.

Ocena wyników

0–2:

W tej chwili gry komputerowe nie są w twoim przypadku problemem. Masz świadomość, że gra jest tylko grą. Nie angażujesz się zanadto w gry i traktujesz je jako rozrywkę. Spędzasz czas wolny w sposób zrównoważony i prawdopodobnie nic Ci nie grozi.

3–4:

Granie staje się stopniowo Twoim problemem. Prawdopodobnie ktoś z Twoich bliskich wyraził już zaniepokojenie. Jeżeli nie zmienisz swojego postępowania, wkrótce możesz uzależnić się od gier. Wynik 4 punktów oznacza nadużywanie gier. Dla Ciebie to już nie jest „tylko gra”.

5 lub więcej:

Granie stało się Twoim nałogiem. Czas poprosić o pomoc rodzinę i przyjaciół. Na tym etapie większość graczy uświadamia sobie, że przez gry traci istotne elementy prawdziwego życia: normalne związki uczuciowe, ukończenie szkoły lub uczelni, szanse na karierę. Znajdujesz się na równi pochyłej. Im trudniejsze i bardziej rozczarowujące będzie stawać się Twoje prawdziwe życie, tym bardziej atrakcyjny będzie się Tobie wydawał świat gier komputerowych. Nadszedł czas na interwencję.