SPECYFIKA PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ REALIZOWANEJ W SZKOLE
JAK SZEROKI MOŻE BYĆ SCHEMAT DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH,
CZYLI: CO SZKOŁA MOŻE, JAKIE MA ZADANIA I O CO POWINNA ZADBAĆ
Systemowe rozwiązanie zawarte w rozporządzeniu o podstawie programowej wprowadza obowiązek realizowania w szkołach programu profilaktyki.
Intencją ustawodawcy było, żeby działania profilaktyczne nie były incydentalne, lecz prowadzone w sposób przemyślany, zaplanowany i obejmujący szerokie spektrum oraz żeby były realizowane przez wszystkich pracowników dydaktycznych szkoły, co jest ważne z punktu widzenia pozyskiwania realizatorów.
Działania, które mogą być realizowane w ramach szkolnej profilaktyki są różne. Widoczny tu schemat szkolnej profilaktyki przywołuję po to, żeby pokazać, że programy profilaktyczne – czy psychoedukacyjne, jak je czasami nazywamy – to jeden z elementów, który może być w programie profilaktyki, nie musi. Zapis o obowiązku realizowania przez nauczycieli programu profilaktyki nie oznacza zatem, że mają oni stać się realizatorami programów psychoedukacyjnych, bo profilaktyka w szkole to szerokie działanie.
PROGRAMY PROFILAKTYCZNE SĄ ELEMENTEM DUŻEGO, SYSTEMOWEGO ROZWIĄZANIA, JAKIM JEST SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. 
Informacja na temat programu profilaktyki w podstawie programowej jest skąpa:
- ma być spójny z programem wychowawczym i z programem nauczania,
- ma być realizowany przez wszystkich nauczycieli
- ma wynikać z potrzeb szkoły.
To, jak ma być skonstruowany i co ma zawierać, jest autonomiczną decyzją szkoły i to jest dobre rozwiązanie dla tych, którzy potrafią myśleć o profilaktyce w taki sposób, jak tutaj prezentujemy.
Ośrodek Rozwoju Edukacji stara się realizować, czy upowszechniać, takie programy, które w mniejszym lub większym stopniu angażują nauczycieli i wychowawców do działań profilaktycznych, nawet jeśli oni sami nie są realizatorami programu.
STANDARDY SZKOLNEJ PROFILAKTYKI
Te standardy są szeroko znane, natomiast warto spojrzeć na nie oczami osoby, która jest realizatorem w szkole, więc pracuje w specyficznym środowisku i ze specyficznym odbiorcą.
Szkoła jest specyficznym terenem, który tworzą nauczyciele, wychowawcy, szkolni specjaliści, rodzice oraz bezpośredni odbiorcy, czyli uczniowie. Jeśli wziąć pod uwagę, że mogą to być uczniowie od szkoły podstawowej aż po ponadgimnazjalną, to mamy bardzo szerokie spektrum dzieci i młodzieży w różnym wieku, na różnym poziomie rozwojowym, z różnymi możliwościami.
To powinno być uwzględniane w programie szkolenia. Zgadzam się, że psychologia rozwojowa jest tutaj nieoceniona: wiedza na temat możliwości, potrzeb rozwojowych i sposobów ich zaspokajania, dostosowywania działań do tych potrzeb, to podstawa, którą powinien mieć profilaktyk w szkole.
To jest punkt wyjścia do analizy standardów, które tutaj przywołujemy.
[głos z sali] Jest jeszcze personel pomocniczy, o którym się zapomina. A czasami najlepszą profilaktykę agresji w szkole prowadzi na przykład woźna, która wie, co się w szatni dzieje.
BEZPIECZEŃSTWO
Nawet bardzo bezpieczny, profesjonalny program psychoedukacyjny, przy nieznajomości podstawowych zasad zapewnienia bezpieczeństwa, może się okazać narzędziem, które przynosi straty.
Działania profilaktyczne, które są w szkole realizowane, przede wszystkim powinny zapewniać bezpieczeństwo uczestnikom na różnych poziomach:
etyka realizowania działań profilaktycznych – to sfera zapewnienia poczucia intymności, bezpieczeństwa, prywatności, ale też ochrony danych, ochrony informacji, które są ujawniane na lekcji itp.
zapewnienie uczestnikom bezpieczeństwa na poziomie procesów grupowych – ktoś, kto realizuje działania w szkole powinien mieć wiedzę na temat procesów grupowych, które się dzieją w klasie;
dobór technik, które nie są zbyt inwazyjne, zbyt głębokie, które nie naruszają mechanizmów obronnych uczniów;
Trzeba na to zwracać uwagę, jeżeli realizujemy np. profilaktykę w klasie, profilaktykę uniwersalną, bo zdarzają się ćwiczenia, które tak naprawdę są ćwiczeniami z terapii, głęboko wchodzącymi, czy psychomanipulacyjnymi.