Trzy kroki lidera

Program „Być liderem dla siebie i dla innych”, w ramach którego powołano Klub Lidera, powstał w 2010 r. jako odpowiedź na potrzeby młodych ludzi, którzy chcieli zadbać o jakość swojego życia, rozwijać w praktyce umiejętności i szukać rozwiązań trudnych spraw, a także wspierać innych w realizacji marzeń i pomysłów.

Podstawowym celem projektu warszawskiej Fundacji Centrum Edukacji Liderskiej (CEL) było zapobieganie wykluczeniu społecznemu młodych ludzi, zachęcanie do podejmowania aktywności i wolontariatu oraz promowanie programu umiejętności życiowych¹⁾.

Dla młodych ludzi nieobce są rozterki dotyczące celu i sensu życia, poczucie osamotnienia, zagubienia i bezradności. Program stworzył szanse rozwoju osobistego, doskonalenia kompetencji życiowych i zachęcił do udziału w działaniach wolontarystycznych. Z jednej strony młodzi ludzie stawali się liderami dla siebie, osiągając swoje osobiste cele, budując otwartą komunikację i poczucie wpływu na swoje życie dzięki podejmowanym decyzjom, a z drugiej doskonalili kompetencje niezbędne do wspierania innych. Programy liderskie są ważnym zadaniem nie tylko w działaniach profilaktycznych, ale także w edukacji. Przeciwdziałają one bowiem zjawisku wyuczonej bezradności, a w zamian każdy może rozwinąć poczucie wpływu na to, co się dzieje z nim i wokół niego.

Podstawą do opracowania projektu stanowiącego przedmiot niniejszego artykułu był pierwszy pogram liderski Fundacji, który powstał kilka lat temu. Wtedy młodzi ludzie wymarzyli sobie podróż w świat razem z innymi. Prace przygotowawcze trwały około rok, w czasie którego uczestnicy rozwijali umiejętności współpracy. Przygotowali imprezy dla dzieci niedowidzących, dla ludzi starszych, pomogli zwierzętom w schronisku. Zdobyli środki na wyjazd pisząc wniosek o grant. Potem była międzynarodowa przygoda w Wenecji. Dziś zostały zdjęcia, wspomnienia i inspiracje dla innych, w tym dla uczestników naszego ostatniego programu.

Każda podróż zaczyna się od pierwszego kroku, a uczestnicy Klubu Lidera wykonali ich co najmniej trzy.

Krok 1

Młodzi ludzie wzięli udział w cyklu warsztatów edukacyjnych. Spotkania poświęcone były m.in. treningowi twórczości i planowaniu strategii działania na rzecz innych, rozpoznawaniu własnych zasobów, budowaniu zespołu, motywowaniu siebie i innych do działania, radzeniu sobie ze stresem podczas realizacji projektu, komunikacji i rozwiązywaniu konfliktów (w zespole) oraz asertywności we współpracy.

Biorąc udział w warsztatach młodzi ludzie mogli rozwijać umiejętności oraz rozpoznawać i gromadzić zasoby niezbędne dla każdego lidera:

• Poczucie własnej wartości rozwijane zgodnie ze zdaniem E. Roosevelt: Nie można być przyjacielem dla kogokolwiek, nie będąc przyjacielem dla siebie²⁾. Nazywanie swoich zasobów, świadomość swoich potrzeb, zamiana marzeń w cele – były ważnym elementem budowania samooceny. Czując własną wartość liderzy z łatwością dostrzegają ją u innych.
• Proaktywność, czyli postawa przejmowania odpowiedzialności za swoje życie, kierowania nim przez dokonywanie wyborów, inicjatywę i działania. Kluczowe dla większości uczestników było rozwijanie umiejętności koncentrowania się na obszarach swojego wpływu.
• Samodzielność i współzależność, czyli myślenie kategoriami „ja” i „my”, z jednej strony niezależność a drugiej świadomość zysków z łączenia pracy, pomysłów i energii całego zespołu.
• Współpracę, od nawiązywania dobrych relacji, bezpośrednią, otwartą komunikację aż po wspólne działania z wyciąganiem wniosków przed kolejnymi przedsięwzięciami.
• Pozytywne myślenie z naciskiem na budzenie entuzjazmu swojego i innych, poszukiwanie możliwości, rozwiązań, wyzwań i wiarę w sukces.
• Tworzenie wizji dzięki kreatywności, otwartości na zmiany, od zobrazowania swojej niepowtarzalnej drogi życiowej aż po marzenia dotyczące zmian w społecznościach lokalnych.

Krok 2

W drugim kroku uczestnicy programu w praktyce szlifowali swoje liderskie umiejętności biorąc udział w treningu zadaniowym. Uczyli się tworzyć dobre projekty, wychodząc od wizji a dochodząc do szczegółowego planu realizacji działania. Bycie w grupie było testem dla kompetencji liderskich, okazją do sprawdzenia jak rozmawiać, inspirować siebie i być inspiracją dla innych, jak współpracować z entuzjazmem w zespole przyjmując różne role i pełniąc różne zadania. Realizując wspólny cel – przygotowywanie, a potem przeprowadzenie akcji społecznych, wszystkie osoby uczestniczące w projekcie osiągały swoje osobiste cele.

Krok 3

W trzecim kroku uczestnicy programu sprawdzili się w działaniach na rzecz innych, przeprowadzili dwie akcje społeczne dla swoich rówieśników: „Fotoparadox” i warsztaty dla osób poszukujących pracy. W czasie pierwszej akcji uczestnicy Klubu Lidera zachęcali swoich rówieśników do wzmacniania poczucia własnej wartości, rozwoju twórczych potencjałów przez udział w warsztatach fotograficznych i tanecznych.

W czasie drugiej akcji, skierowanej do osób poszukujących lub myślących o zmianie pracy, uczestnicy programu przeprowadzili warsztaty dla rówieśników. W czasie ich trwania można było dowiedzieć się m.in. jak napisać dobre CV, jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, jak w czasie jej trwania poradzić sobie ze stresem. W czasie tej akcji, na zakończenie całego programu, młodzi Liderzy dzielili się ze swoimi rówieśnikami wiedzą i umiejętnościami, które sami budowali uczestnicząc w projekcie „Być liderem”.

Kolejny krok w drodze

Podkreślanymi przez uczestników zyskami z udziału z programie jest: lepsze poznanie siebie, świadomość swoich zasobów, wzrost wiary w siebie, nauka współpracy, chęć i wiara w sens działania na rzecz siebie i innych (w tabeli zaprezentowano wyniki końcowej ewaluacji, w trakcie której liderzy m.in. odpowiadali na pytanie ankietowe dot. wpływu udziału w projekcie na własne postawy)³⁾. Najwięcej satysfakcji, radości, dumy dostarczyło przygotowywanie i przeprowadzenie akcji społecznych. Ważne dla młodych ludzi było przygotowywanie projektu od samego początku, od zbierania pomysłów na działanie, aż do ewaluacji działań, uczenie się koordynacji pracy, budowania zespołu, motywowania siebie i innych, branie odpowiedzialności za swoją część, a także za całość projektu. Te doświadczenia były najlepszą drogą do poznania siebie i innych, i dalszego planowania swojego liderskiego rozwoju. Zrodziło to duży apetyt na kolejne akcje, realizację celów liderskich w życiu osobistym i zawodowym – trzymamy kciuki za następne kroki.

Wiadomości i umiejętności zdobyte w trackie w związku z uczestnictwem w programie profilaktycznym „Być liderem dla siebie i dla innych” (N=13)

Autorka jest psychologiem, koordynatorką merytoryczną programu „Być liderem dla siebie i dla innych” Fundacja C.E.L.